Tháng 3-1960, Đại hội Đảng bộ tỉnh Kon Tum lần thứ nhất được tổ chức tại núi Ngọc Ang, làng Mô Gia (Tu Mơ Rông) đã chỉ rõ nhiệm vụ cách mạng Kon Tum thời gian tới là “Nỗ lực cao độ để chuyển tình hình cách mạng Kon Tum lên một bước mới, phối hợp chung với Tây Nguyên và toàn miền nổi dậy, tiến công địch, diệt ác, phá kèm, mở rộng quyền làm chủ, xây dựng căn cứ địa cách mạng vững chắc”.

 

Nhận rõ vị trí chiến lược của chiến trường Tây Nguyên, ngày 01-5-1964, Mặt trận Tây Nguyên chính thức được thành lập, lấy phiên hiệu là “Chiến trường B3” (Mặt trận B3) đứng chân tại vùng Mô Ray-H67 (Sa Thầy). Dưới sự lãnh đạo của Mặt trận B3, trong mùa khô năm 1965, 1967, ta đã liên tiếp bẻ gãy nhiều cuộc hành quân càn quét của địch, tiếp đó là chiến thắng Đăk Tô mùa đông năm 1967. Đầu năm 1969, bộ đội ta đã tấn công đồng loạt vào các cứ điểm lớn của địch tại thị xã Kon Tum, Măng Đen, Măng But, Đăk Tô-Tân Cảnh và Đăk Pet, các cao điểm Ngọc Bơ Biêng, Ngọc Dơ Lang, Ngọc Kom Liệt, Đăk Xiêng… đã trở thành nỗi kinh hoàng đối với giặc. Cuối năm 1971, Quân uỷ Trung ương xác định mũi trọng yếu, then chốt với nhiệm vụ: "Tiêu diệt địch giải phóng vùng Đăk Tô-Tân Cảnh, có điều kiện thì giải phóng thị xã Kon Tum. Hướng phát triển có thể là hướng Plei Ku...." và chiến dịch tấn công, nổi dậy Xuân - Hè 1972 trên chiến trường Kon Tum mở màn.

 

Thắng lợi quan trọng mang tính chất quyết định của mùa hè đỏ lửa năm 1972 ở chiến trường Đăk Tô-Tân Cảnh và những thắng lợi liên tiếp trên chiến trường trong năm 1974 giải phóng Đăk Pet (tháng 5-1974), giải phóng Măng Bút (tháng 8-1974), giải phóng Măng Đen (tháng 10-1974) đã đẩy địch ở Kon Tum vào tình thế bị bao vây cô lập, phải co cụm về tuyến phòng thủ cuối cùng ở thị xã Kon Tum. Đến cuối năm 1974, tình hình địch ở đây thật sự bị rối loạn.

 

Cuối năm 1974, Bộ Chính trị hạ quyết tâm chớp lấy thời cơ để giải phóng Miền Nam. Mặt trận B3 cùng với Đảng bộ, quân và dân tỉnh Kon Tum ra sức chuẩn bị mọi mặt. Ngày 04-3-1975, Chiến dịch Tây Nguyên mở màn, ta nhanh chóng đánh chiếm đường 19, cắt đứt sự vận chuyển tiếp tế của địch. Đường 14 giữa Buôn Ma Thuột và Plei Ku cũng bị quân ta khống chế. Và đến ngày 10-3-1975, các lực lượng chủ yếu của mặt trận Tây Nguyên đồng loạt tấn công Buôn Ma Thuột, mở màn cho cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975-mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

 

Chớp thời cơ thuận lợi, các cánh quân của ta được bố trí sẵn, nổ súng tấn công từ các hướng vào thị xã Kon Tum và nhanh chóng làm chủ, chiếm lĩnh các trận địa. Các cánh quân của tỉnh liên tiếp tiêu diệt chốt điểm của địch ở Chư Hreng, các chốt bảo vệ quận lỵ Đăk Tô lưu vong ở Đèo Sao Mai, Đồn Chư Grết… Ngày 15-3-1975, địch ở thị xã Kon Tum bắt đầu tháo chạy, đến đêm ngày 16-3-1975, tất cả các lượng lượng vũ trang và chính trị trong tỉnh, cùng với các mũi đột kích của chủ lực Sư đoàn 968 đột nhập chiếm lĩnh, làm chủ các khu vực quân sự và chính trị trọng yếu, tiêu diệt tất cả các ổ đề kháng cuối cùng của địch, nhanh chóng chiếm lĩnh toàn bộ thị xã Kon Tum.

 

Cuộc đấu tranh giải phóng quê hương của quân và dân tỉnh Kon Tum với đỉnh cao chiến thắng ngày 16-3-1975 đã giành thắng lợi hoàn toàn. Đây là một sự kiện trọng đại trong lịch sử đấu tranh cách mạng của Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Kon Tum. Chiến thắng này đã kết thúc một chặng đường đấu tranh đầy gian khổ, hy sinh nhưng rất đỗi anh dũng, hào hùng của quân và dân các dân tộc trong tỉnh; góp phần quan trọng vào hành trình thần tốc của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, mở ra thời kỳ lịch sử mới, thời kỳ cả nước cùng đi lên xây dựng xã hội chủ nghĩa.

 

Bước vào công cuộc xây dựng, củng cố thành quả cách mạng sau năm 1975, tỉnh Gia Lai-Kon Tum gặp vô cùng khó khăn, vừa hàn gắn vết thương chiến tranh, vừa khôi phục, phát triển kinh tế, xã hội; đồng thời phải tiến hành cuộc kháng chiến bảo vệ biên giới Tây Nam và làm thất bại âm mưu chống phá của các thế lực phản động, thù địch và lực lượng Fulro.

 

Tháng 8-1991, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, tỉnh Kon Tum được tái thành lập, thời gian này, kinh tế của tỉnh còn nhiều khó khăn, hạn chế; nông nghiệp độc canh cây lúa, bình quân lương thực đầu người chỉ đạt 295 kg, thu nhập bình quân đầu người 88,6 USD; công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp có quy mô nhỏ bé, sản phẩm chưa nhiều, chất lượng thấp; thương mại-dịch vụ yếu kém; giao thông trong thế ngõ cụt, nhiều xã không có đường giao thông đến trung tâm; thu ngân sách tỉnh chỉ có 7,8 tỷ đồng, đáp ứng một phần rất nhỏ so với nhu cầu chi lúc bấy giờ; đời sống nhân dân còn khó khăn về nhiều mặt, tỷ lệ hộ nghèo trên 60%. Hệ thống giáo dục còn sơ khai, thiếu thốn, với 110 trường các cấp, 108 làng trắng về giáo dục, tỷ lệ người mù chữ lên tới 17,7%; hệ thống y tế vừa thiếu, vừa yếu, chỉ có 855 giường bệnh với 49 bác sỹ; cơ sở vật chất văn hóa, thông tin lạc hậu, nhiều xã vùng sâu, vùng xa còn trắng về thông tin; hoạt động của hệ thống chính trị còn nhiều hạn chế, đội ngũ cán bộ cơ sở thiếu và yếu, trên 50% thôn, làng trắng tổ chức đảng.

 

Song, với truyền thống anh dũng quật cường trong kháng chiến chống ngoại xâm, tinh thần nỗ lực vượt khó vươn lên trong lao động, sản xuất, từ năm 1975 đến nay, sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Đảng bộ, quân và dân các dân tộc trong tỉnh đã vượt qua mọi khó khăn, thách thức, xây dựng và phát triển quê hương Kon Tum ngày càng giàu đẹp, với những thành tựu to lớn: Tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn duy trì ở mức cao, bình quân trên 13%/năm. Năm 2014, thu ngân sách tại địa bàn đạt trên 2.000 tỷ đồng (tăng hơn 256 lần so với năm 1991); thu nhập bình quân đầu người đạt trên 1.400 USD (tăng gần 16 lần so với năm 1991); cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực; đã có 03 xã đạt chuẩn nông thôn mới. Văn hóa-xã hội có nhiều chuyển biến rõ nét; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, hiện còn 15,88%; đã hoàn thành chương trình phổ cập giáo dục THCS và giáo dục tiểu học đúng độ tuổi; mạng lưới y tế ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân, có 11 bác sỹ trên một vạn dân (năm 1991 là 02 bác sĩ/vạn dân), 100% xã, phường, thị trấn có bác sỹ.

 

Bộ mặt nông thôn và đô thị không ngừng đổi mới, kết cấu hạ tầng được quan tâm đầu tư xây dựng, tất cả các xã đều có đường ô tô vào đến trung tâm xã và có điện lưới quốc gia; 97,86% hộ dân được sử dụng điện; tỉnh Kon Tum đã hoàn thành chương trình hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở. Công tác xây dựng Đảng có nhiều chuyển biến tích cực, hiện Đảng bộ đã có hơn 2,2 vạn đảng viên, số thôn, làng chưa có tổ chức đảng giảm còn 1,51%; hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở không ngừng được củng cố, kiện toàn, hoạt động ngày càng hiệu lực, hiệu quả. Chính trị, xã hội ổn định, quốc phòng-an ninh được giữ vững, công tác đối ngoại đạt được nhiều thành quả quan trọng; khối đại đoàn kết toàn dân ngày càng được củng cố, kiện toàn; hình ảnh của tỉnh Kon Tum ngày càng được khẳng định với bạn bè trong và ngoài nước.

 

Những thành quả đạt được trong thời gian qua là kết quả, niềm tự hào của Đảng bộ, quân và dân các dân tộc trong tỉnh, đã ra sức lao động, rèn luyện và cống hiến trên mọi lĩnh vực. Ghi nhận những thành tích xuất sắc đó, Đảng và Nhà nước đã tặng thường Huân chương Hồ Chí Minh cho Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Kon Tum; phong tặng danh hiệu “Anh hùng LLVTND” cho 18 cá nhân, 30 tập thể; phong tặng truy tặng danh hiệu "Bà mẹ VNAH" cho 76 mẹ và tặng thường hàng ngàn huân chương, huy chương, danh hiệu vinh dự khác cho các tập thể và cá nhân có những cống hiến to lớn vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội.

 

Chiến tranh đã lùi xa 40 năm, nhưng những chiến công oanh liệt gắn với tên đất, tên làng, ngọn núi, con sông và sự cống hiến hy sinh cao cả của các thế hệ cha anh cho vùng đất này mãi mãi được khắc ghi vào lịch sử của đất nước, của dân tộc. Cùng với cả nước, tỉnh Kon Tum đang vững bước trên con đường đổi mới và phát triển. Với niềm tự hào và niềm tin sâu sắc vào Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh và Bác Hồ vĩ đại, Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Kon Tum kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ, phát huy sức mạnh đoàn kết các dân tộc, khai thác và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, xây dựng tỉnh Kon Tum ổn định, phát triển bền vững./.