Tháng 7 bước vào thời kỳ giữa và cao điểm của mùa mưa ở Kon Tum. Chịu tác động của hệ thống gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh và ổn định nên tháng 7 có thời gian mưa và lượng mưa nhiều nhất nhất trong năm. Ngoài ra, trong thời kỳ này các cơn bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên biển Đông xuất hiện thường xuyên hơn, tuy rất ít khi ảnh hưởng trực tiếp tới Kon Tum nhưng hoàn lưu của các xoáy thấp này có tác động kích thích gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh hơn, tạo ra những đợt mưa dài ngày liên tiếp, trong đó có một số ngày có mưa vừa, mưa to trên diện rộng sinh ra lũ, lụt, có khi xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Tháng 7 cũng là thời điểm bắt đầu mùa lũ chính trên các sông, suối ở Kon Tum.
 |
Nước sông Đăk Tờ Kan dâng cao - Ảnh: Khoa Điềm |
Năm nay, mùa mưa ở Kon Tum đến sớm. Tuy tháng 5, tháng đầu của mùa mưa không có mưa nhiều nhưng từ giữa tháng 6 đến nay, mưa ẩm có xu thế tăng mạnh và đã có 2 đợt mưa vừa, mưa to trên diện rộng, trong đó đợt mưa cuối tháng 6 vừa qua có sự tác động của áp thấp nhiệt đới và bão hoạt động trên biển Đông (bão số 2). Mưa nhiều trong thời kỳ giữa và cuối tháng 6 đã khiến cho mùa lũ năm nay đến sớm. Giữa và cuối cuối tháng 6 đã có 2 đợt lũ nhỏ; biên độ lũ đạt khoảng 2,00 mét; mực nước lớn nhất đạt xấp xỉ mức báo động cấp 1. Năm nay, mưa dầm (mưa kéo dài liên tục trong nhiều ngày) cũng xuất hiện sớm. Giữa và cuối tháng 6, nhiều vùng trong Tỉnh đã có từ 5 đến 7 ngày liên tục có mưa. Đây là hiện tượng thời tiết ít xảy ra trong tháng 6 và cũng ít xuất hiện trong mùa mưa những năm gần đây.
Dự báo về xu thế thời tiết và diễn biến mưa, lũ trong tháng 7 năm nay ở Kon Tum cho thấy có khả năng xuất hiện mưa, lũ nhiều hơn so với quy luật nhiều năm. Nhiệt độ giảm so với tháng 6 nhưng vẫn duy trì ở mức cao hơn so với nhiệt độ tháng 7 trung bình nhiều năm. Nhiệt độ trung bình tháng 7 ở các khu vực trong Tỉnh phổ biến từ 22 – 25oC, thấp hơn từ 0,5 – 1,0oC so với nhiệt độ trung bình của tháng 6 và cao hơn từ 0,2 – 0,5oC so với nhiệt độ trung bình nhiều năm của tháng 7.
Lượng mưa, ẩm tiếp tục tăng trong tháng 7 với hầu hết các vùng trong tỉnh đều có mưa nhiều. Trong tháng, khả năng có một áp thấp nhiệt đới và một cơn bão hoạt động ở biển Đông, kế hợp với hoạt đổng ổn định, liên tục và khá mạnh của gió mùa Tây Nam sẽ mang lại lượng mưa, ẩm lớn, làm cho thời tiết thường xuyên trong tình trạng ẩm ướt. Tổng lượng mưa tháng 7 ở các vùng trong tỉnh khả năng đạt từ 350 – 500mm, trong có từ 2 – 3 đợt mưa vừa, mưa to trên diện rộng; mỗi đợt kéo dài từ 2 – 4 ngày với tổng lượng mưa 1 đợt đạt từ 100 – 150mm.
Được dự báo mưa nhiều, nhưng tháng 7 năm nay cũng có vài ba đợt thời tiết nắng ráo xen kẽ những ngày có mưa nhiều; thời gian có nắng chủ yếu vào buổi trưa, chiều; đêm và sáng trời vẫn nhiều mây và có thể có mưa.
Mưa nhiều nên mực nước trên các sông, suối ở Kon Tum sẽ tiếp tục xu thế tăng dần và có lũ. Do các đợt mưa trên diện rộng có cường độ mưa và lượng mưa không lớn nên ít có khả năng xảy ra lũ lớn đồng thời trên các sông, suối. Các trận lũ chủ yếu xuất hiện ở các suối nhỏ đầu nguồn và trên các sông sông Pô Kô, Sa Thầy, Đăk Psi, Đăk Tờ Kan với mực nước đỉnh lũ lớn nhất đạt xấp xỉ mức báo động cấp 2. Tuy nhiên, trong các đợt mưa vừa, mưa to trên diện rộng, các địa phương có mưa nhiều như Ngọc Hồi, Đăk Glei, Tu Mơ Rông, Kon Plông cần đề phòng khả năng xảy ra lũ quét ở các suối nhỏ và sạt lở đất ở các sườn đối dốc; riêng TP Kon Tum cần chú ý đến tình trạng ngập úng ở một số tuyến đường nội thị khi có mưa to.
Đánh giá về những tác động của điều kiện thời tiết tháng 7 năm nay ở Kon Tum cho thấy các điều kiện mưa, nhiệt, ẩm và dòng chảy của sông, suối đều ẩn chứa những yếu tố có thể gây bất lợi cho đời sống và sản xuất của nhân dân:
Thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều và độ ẩm không khí cao, thường xuyên có sương mù làm cho đường xá ướt át, trơn trượt khó đi, hạn chế tầm nhìn, cản trở tốc độ giao thông và có thể là nguyên nhân gây ra tai nạn giao thông.
Thời tiết ẩm ướt ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe con người và vật nuôi. Đối với sức khỏe con người, trong những ngày có mưa liên tục, do độ ẩm không khí cao (thường là trên 85%, có ngày trên 90%) làm cho mọi vật dụng, đồ dùng, chăn màn, quần áo đều có thể bị ẩm mốc khiến sinh hoạt, nghỉ ngơi không được thoải mái. Mặt khác điều kiện nhiệt độ cao lại thêm độ ẩm lớn sẽ hạn chế quá trình bài tiết mồ hôi, do đó gây khó khăn cho việc điều hòa nhiệt độ cơ thể nên người cảm thấy khó chịu, bứt rứt, lao động chóng mệt mỏi, hiệu suất kém. Đối với vật nuôi, thời tiết ẩm ưới mà chuồng trại lại ít được thông gió thì các khí Amôniắc (NH3), Cácbôníc (CO2) sẽ tích tụ nhiều trong chuồng trại, gia súc, gia cầm thường bị mỏi mệt, kém ăn, chậm lớn, dễ bị nhiễm bệnh.
Trong trồng trọt và bảo quản lương thực, thực phẩm, tháng 7 có thời gian chiếu sáng của ánh nắng mặt trời thấp, phần lớn thời gian trong tháng bầu trời luôn ở trạng thái ân u, nhiều mây làm cho quá trình quang hợp của cây trồng không được đầy đủ, cây phát triển kém, dễ bị sâu bệnh. Ở những vùng trũng thấp, nơi có độ ẩm và nhiệt độ cùng cao còn gây tác hại về mặt sinh lý, hàm lượng nước trong hạt ngũ cốc tăng lên, gây khó khăn cho việc phơi khô và bảo quản, đồng thời thúc đẩy quá trình lên men trong hạt nhanh hơn, làm giảm phẩm chất dinh dưỡng của nó cũng như kìm hãm sự mọc mầm trong tương lai. Do vậy, ở Kon Tum đối với việc trữ, bảo quản lương thực, thực phẩm, sử dụng các dụng cụ kim loại, dụng cụ điện, điện tử, các dụng cụ quang học,vv cần phải đảm bảo thông gió và điều hòa nhiệt độ, độ ẩm thích hợp để tránh hư hỏng do han gỉ, ẩm mốc gây nên. Một điểm lưu ý trong trồng trọt là điều kiện nhiệt độ, ánh sáng và độ ẩm của thời tiết tháng 7 rất thuận lợi cho sâu hại, dịch bệnh như nấm mốc, vi trùng, côn trùng có hại sinh sôi nảy nở, phá hoại cây trồng.
Trong mỗi loại hình thời tiết đều có những mặt có lợi và có những mặt hạn chế. Điều kiện nóng ẩm trong mùa mưa ở Kon Tum rất thích hợp với sự sinh trưởng và phát dục của cây trồng nên mùa mưa là mùa làm ăn của các nhà nông lâm nghiệp, là mùa tăng diện tích trồng trọt, năng suất mùa màng. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có không ít những yếu tố cực đoan, không thuận lợi. Do vậy, việc thực hiện các biện pháp thích hợp như bố trí lao động hợp lý; tăng cường các biện pháp vệ sinh để chống lại các tác hại xấu về thời tiết khí hậu cũng là một trong các biện pháp quan trọng để cải thiện môi trường sống, nâng cao năng suất lao động và bảo vệ sức khỏe con người.
KS. Nguyễn Văn Huy
Trung tâm KTTV tỉnh Kon Tum