Theo thống kê của Bộ Xây dựng, để sản xuất 1 tỷ viên gạch đất sét có kích thước theo tiêu chuẩn sẽ tốn khoảng 1,5 triệu m3 đất sét, tương đương với khoảng 75 ha đất nông nghiệp bị mất và tiêu tốn khoảng 150.000 tấn than, thải ra 0,57 triệu tấn khí, gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường. Do vậy, trong điều kiện nguồn đất sét ngày cầng cạn kiệt và những ưu điểm vượt trội của vật liệu xây không nung, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định phê duyệt chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020. Theo đó, đến năm 2015, tất cả các địa phương sẽ phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu không nung thay thế gạch đất sét nung đạt tỷ lệ từ 20-25% và đến năm 2020 đạt từ 30-40% vào năm 2020. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Chỉ thị 10 về việc tăng cường sử dụng vật liệu xây dựng không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung.

 

Với tỉnh ta, UBND tỉnh cũng đã ban hành kế hoạch phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020 và lộ trình giảm dần, chấm dứt sản xuất gạch xây đất sét nung bằng lò gạch thủ công trên địa bàn với mục tiêu phấn đấu phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu xây không nung thay thế gạch đất sét nung đạt tỷ lệ 50% vào năm 2015 và 100% vào năm 2020, tiến tới xoá bỏ hoàn toàn sản xuất gạch đất sét nung bằng lò gạch thủ công…

 

Tuy nhiên, để thực hiện được mục tiêu này thì cũng gặp phải muôn vàn khó khăn. Bởi theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay người dân chưa có thói quen sử dụng gạch không nung mà vẫn chủ yếu sử dụng bằng gạch thủ công và gạch tuy nel. Hơn nữa, hiện tại trên địa bàn tỉnh ta mới chỉ có duy nhất một đơn vị tiến hành sản xuất gạch không nung vẫn chưa tìm được chỗ đứng trên thị trường bởi thói quen sử dụng của người dân cũng như các chủ đầu tư. Một vấn đề nữa là hiện mặc dù đã có quy định đối với các công trình xây dựng được đầu tư từ vốn Nhà nước tỷ lệ % vật liệu xây không nung trong toàn bộ khối lượng công trình nhưng vẫn chưa có chế tài xử lý cụ thể đối với việc không sử dụng nên việc sử dụng còn hạn chế. Bên cạnh đó, chính sách khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi cũng chưa cụ thể, rõ ràng trong việc chuyển đổi dây truyền sản xuất vật liệu xây không nung là rào cản lớn trong thực hiện mục tiêu này.

 

Được biết, để đầu tư xây dựng một lò gạch tuynel hay đầu tư dây truyền sản xuất gạch không nung cũng phải mất số tiền không nhỏ. Trong khi đó, đa số những hộ gia đình sản xuất gạch thủ công đều ít vốn, khó có thể chuyển đổi sang phương pháp sản xuất gạch hiện đại. Một chủ lò lạch ở xã Hoà Bình cho biết: Bây giờ có muốn chuyển đổi phương pháp sản xuất hay đầu tư dây truyền sản xuất gạch không nung thì cần lượng vốn khá lớn, gia đình không biết lấy vốn ở đâu mà đầu tư. Muốn làm được, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cho vay vốn ưu đãi, lãi suất thấp và dài hạn thì chúng tôi mới có thể thực hiện được.

 

Theo ông Lê Thanh Bình - Trưởng phòng Quản lý xây dựng (Sở Xây dựng) thì đầu tư dây truyền sản xuất gạch không nung với số lượng 10 triệu viên/ năm thì ước cũng cần số vốn khoảng 1,5 đến 2 tỷ đồng. Với số tiền trên thì không phải cá nhân nào cũng có thể đầu tư được nếu không có các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

 

Trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Hoàng Liên Sơn- Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: Mặc dù Nhà nước đã có những chính sách khuyến khích nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể vì vậy gạch không nung vẫn chưa phát triển ở tỉnh ta. Hiện tại, đã có mấy doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đang xin đăng ký sản xuất vật liệu xây không nung tại địa bàn nhưng vẫn chưa triển khai. Chúng tôi cũng đang tính toán để quy hoạch các nhà máy sản xuất này cho phù hợp theo quy hoạch và thực tế địa phương và có thể tiến hành xây dựng dải đều trong các huyện chứ không tập trung ở địa bàn thành phố, hơn nữa phải ở xa khu dân cư để không gây ảnh hưởng của tiếng ồn tới cuộc sống người dân. Một điều kiện thuận lợi là việc xây dựng nhà máy sản xuất gạch không nung chỉ cần bố trí được mặt bằng, không phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu vì sản xuất gạch không nung cũng đơn giản vì nguồn nguyên liệu có ở nhiều nơi, vì nó tận dụng các loại phế liệu và chủ yếu là cát, đá sỏi, xi măng…  

 

Để cho gạch không nung phát triển, được sử dụng phổ biến trong tương lai, ngoài chính sách hỗ trợ, khuyến khích thì cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá những mặt tích cực của gạch không nung để người dân tiếp cận và dân hình thành thói quen sử dụng. Đồng thời có chế tài xử lý đối với các công trình xây dựng đã có trong quy định mà không sử dụng loại vật liệu thân thiện với môi trường này. Có như vậy mới có thể đẩy nhanh được kế hoạch phát triển gạch xây không nung trên địa bàn tỉnh ta đúng theo kế hoạch.

 

 

Bài và ảnh: Hà Nam