Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (10-1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành...
Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng”. Làm được điều đó đòi hỏi người cán bộ phải có một lượng kiến thức, năng lực thì mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ. Như vậy, trong mối quan hệ với dân chúng, cán bộ là những người hướng dẫn, vận động thuyết phục, tổ chức quần chúng thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, do đó chất lượng đội ngũ cán bộ cao hay thấp sẽ ảnh hưởng đến quá trình đó. Hồ Chí Minh còn ví cán bộ như là dây chuyền của bộ máy, chuyển tải toàn bộ hoạt động của bộ máy một cách thông suốt, có hiệu quả. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “cán bộ là cái dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt, dù chạy toàn bộ máy cũng tê liệt. Cán bộ là những người đem chính sách của Chính phủ, của đoàn thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được”.
Bằng sự khái quát tổng kết thực tiễn hoạt động của cán bộ trong phong trào cách mạng, Hồ Chí Minh tổng kết vai trò đặc biệt quan trọng của cán bộ - được coi là vấn đề mang tính quy luật “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”; rằng “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Hồ Chí Minh còn chỉ rõ “Nếu không có cốt cán, thì Đảng sẽ khô héo”. Như vậy theo Hồ Chí Minh từ khâu xác định chủ trương đến việc tổ chức thắng lợi chủ trương, nghị quyết và tổng kết quá trình thực hiện chủ trương đó tuỳ thuộc rất lớn ở chất lượng đội ngũ cán bộ. Cán bộ nào phong trào đó luôn hàm nghĩa như vậy.
Do yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng ngày càng nặng nề phức tạp cộng với quy luật tự nhiên của con người “Chúng ta già thì chúng ta phải chết, ta phải chuẩn bị cán bộ” nên Hồ Chí Minh xác định việc “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”, “Đảng phải nuôi dạy cán bộ, như người làm vườn vun trồng những cây cối quý báu”. Theo Bác, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là một công việc công phu, kiên trì, lâu dài mới có được một đội ngũ cán bộ có phẩm chất, năng lực, tận tuỵ hết lòng vì nhân dân.
Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xứng đáng với sự tin cậy của nhân dân, hơn lúc nào hết đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập nâng cao đạo đức cách mạng, thành thạo chuyên môn nghiệp vụ, có kiến thức thực tiễn và hiểu thấu tâm tư nguyện vọng của nhân dân. Theo Người, cán bộ, đảng viên trước hết phải có đạo đức cách mạng - thiếu nó thì dù tài giỏi đến mấy cũng không thể lãnh đạo được nhân dân. Do đó Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải luôn thấm nhuần đạo đức cách mạng, khiêm tốn, cầu thị học hỏi để tiến bộ. Người yêu cầu “Mỗi một đồng chí ta phải có thái độ khiêm tốn, càng cựu, càng giỏi, càng phải khiêm tốn, phải có lòng cầu tiến bộ”. Theo Người, cán bộ, đảng viên “Phải đồng cam cộng khổ với nhân dân” có như vậy, một mặt mới vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, mặt khác mới nắm được tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị của dân chúng để phản ánh cho Đảng kịp thời điều chỉnh đề ra các quyết sách đúng. Nếu “Cán bộ mà lên mặt quan cách mạng thì mọi việc đều lủng củng” vì không còn uy tín và khả năng quy tụ cán bộ dưới quyền và quần chúng nhân dân vào thực hiện nhiệm vụ chính trị. Sinh thời Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thực hiện tốt bổn phận người “đầy tớ” của dân. Người nói “Làm cán bộ tức là suốt đời làm đầy tớ trung thành của nhân dân. Mấy chữ a, b, c này không phải ai cũng thuộc đâu, phải học mãi, học suốt đời mới được”
Hồ Chí Minh đã tiên lượng nhiệm vụ chính trị ngày càng nặng nề, phức tạp, phương tiện làm việc ngày càng hiện đại, nếu cán bộ, đảng viên không học tập, không cập nhật kiến thức mới thì rất dễ bị tụt hậu, không đủ kiến thức để lãnh đạo quần chúng trước những đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ chính trị cũng như yêu cầu của nhân dân. Người chỉ rõ “Nếu không chịu khó học thì không tiến bộ được. Không tiến bộ là thoái bộ. Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu khó học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”; rằng “Làm việc gì phải học tập chuyên môn việc ấy”. Đồng thời cán bộ, đảng viên “phải học dân chúng, phải hỏi dân chúng, phải hiểu dân chúng” vì quần chúng rất thông minh và sáng tạo, hiến kế rất giỏi.
Theo Hồ Chí Minh để chủ trương, nghị quyết đi vào cuộc sống đòi hỏi cán bộ phải bám sát thực tiễn, gương mẫu trong hành động, biết thuyết phục vận động quần chúng “cùng dân chúng bàn bạc” thực hiện nhiệm vụ chính trị. Người nói “Cán bộ phải làm gương mẫu, đi sát với quần chúng, việc tuyên truyền, cổ động, đôn đốc, kiểm tra, thưởng phạt phải đúng mực”./.
TS. Nguyễn Thế Tư
