Thứ sáu, Ngày 06/06/2025 -

Nhân ngày Khí tượng thế giới 23/3/2012: Những kết quả về dự báo khí tượng thủy văn ở Kon Tum
Ngày đăng: 22/03/2012  02:30
Mặc định Cỡ chữ

Kon Tum là tỉnh có diện tích rộng, đất đai màu mỡ và được thừa hưởng một chế độ khí hậu thủy văn khá đặc thù, phù hợp cho nhiều loại cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, nhưng cũng lại thường xuyên phải gánh chịu thiên tai có nguồn gốc từ khí hậu thủy văn. Trong những năm qua, thiên tai lũ lụt, hạn hán đã xảy ra liên tiếp với mức độ ngày một ác liệt. Mặc dù chính quyền và nhân dân các địa phương trong tỉnh đã thể hiện sự quan tâm, đầu tư lớn cho công tác phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, nhưng tổn thất về tính mạng, tài sản vẫn rất lớn. Chỉ riêng trong năm 2009 thiên tai mưa lũ đã làm 51 người chết, 38 người bị thương, hàng ngàn người phải sống trong cảnh cơ cực do mất nhà cửa, ruộng vườn, tài sản... Các tuyến đường giao thông bị hư hỏng nặng, gây ách tắc giao thông, chia cắt hầu hết các huyện, rất nhiều tuyến đường huyện lộ, liên xã hầu như không đi lại được. Hệ thống các công trình thủy lợi, nước tự chảy, điện sinh hoạt, trường học, trạm y tế…bị thiệt hại rất nghiêm trọng, ước thiệt hại khoảng 3.400 tỷ đồng.

Cột mốc thủy văn trên sông Đăk Tờ Kan - Ảnh: K.Điềm.
Phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra là một lĩnh vực đòi hỏi sự huy động tối đa sức người, sức của. Hiệu quả của nó phụ thuộc nhiều vào khả năng ứng phó trước tình huống, bao gồm cảnh báo, dự báo Khí tượng Thủy văn (KTTV); chỉ đạo, triển khai, nắm thực lực, điều hành cả guồng máy một cách đồng bộ. Cảnh báo, dự báo tình hình KTTV giúp chính quyền và nhân dân biết trước được biến cố thiên tai là thuộc trách nhiệm của những người làm công tác KTTV. Mục tiêu phấn đấu của các nhà nghiên cứu, dự báo KTTV là xây dựng được các phương pháp dự báo mô tả tương đối chính xác những hiện tượng thời tiết sẽ xảy ra càng sớm càng tốt: trước một ngày, một tuần, một tháng, một mùa hoặc dài hơn nữa.
      
Nhiệm vụ dự báo KTTV phục vụ công tác phòng chống và giảm nhẹ thiên tai (PC & GNTT), góp phần bảo vệ sản xuất, hỗ trợ đời sống sinh hoạt của nhân dân ở Kon Tum do Trung tâm KTTV tỉnh Kon Tum đảm nhận. Trong những năm qua, Đài KTTV khu vực Tây Nguyên và UBND tỉnh Kon Tum đã tăng cường đầu tư cho Trung tâm theo hướng hiện đại hóa trang thiết bị, đổi mới công nghệ nhằm nâng cao năng lực dự báo phục vụ, đặc biệt là phục vụ PC & GNTT. Hiện nay, mạng lưới quan trắc KTTV trên địa bàn tỉnh có 02 trạm khí tượng bề mặt, 4 trạm thủy văn, 6 điểm đo mưa nhân dân. Mặc dù chỉ có 26 biên chế (gồm 03 kỹ sư Khí tượng và 03 kỹ sư Thủy văn) làm công tác dự báo, và 20 Quan trắc viên có trình độ trung cấp làm công tác đo đạc, thu thập số liệu cùng một số lao động hợp đồng làm công tác đo mưa nhưng trong thời gian qua, Trung tâm đã thực hiện được những phần việc quan trọng, hoàn thành mục tiêu đề ra hàng năm là phục vụ kịp thời, hiểu quả cho công tác phòng chống thiên tai, bảo vệ sản xuất của nhân dân. Để thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn, Trung Tâm đã từng bước hiện đại hóa thiết bị thông tin điện báo, truyền số liệu như lắp đặt mạng internet tốc độ cao (ADSL) và mạng thông tin chuyên ngành để khai thác và trao đổi thông tin số liệu, thông tin dự báo từ Trung tâm dự báo KTTV Trung ương, từ Đài KTTV khu vực Tây Nguyên và các Trung tâm Dự báo KTTV của các tỉnh lân cận. Trong hai năm 2010 và 2011, Trung tâm đã hoàn thiện các phương pháp dự báo thời tiết 24giờ; thử nghiệm các phương án dự báo cực ngắn (6h và 3h) để dự báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm(dông sét, lốc xoáy, mưa đá, lũ quét, sạt lở,…); xây dựng phương án dự báo lũ cho sông Sê San và các suối phụ cận; chuẩn hóa 01 mô hình dự báo thủy văn hạn vừa, hạn dài (mô hình ARIMA); chuẩn hóa 01 mô hình dự báo lũ cho sông Sê San (mô hình URBS); ứng dụng, cải tiến thành công phần mềm thu thập và giải mã số liệu KTTV, phần mềm tiếp nhận nhanh thông tin số liệu mưa, mực nước trên sông Đắk Bla phục vụ dự báo; tiến hành điều tra, đánh giá sơ bộ tình hình cạn kiệt trong mùa khô của các lưu vực sông suối trong tỉnh. Đăc biệt, trung tâm đã thực hiện tính toán phân cấp báo động lũ và lắp đặt 05 tháp  báo lũ; 22 biển cảnh báo thiên tai; lắp đặt và vận hành thêm 03 trạm đo mưa tại các xã nằm trong vùng ảnh hưởng nhiều của thiên tai hàng năm.
 
Sự nỗ lực trong tác nghiệp thường xuyên của Trung tâm được thể hiện qua việc theo dõi chặt chẽ tình hình diễn biến thời tiết, khí hậu, thủy văn trong Tỉnh và khu vực; thu thập đầy đủ số liệu, phân tích tính toán và phát báo các bản tin dự báo, cảnh báo các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như: mưa lớn, lũ lụt, dông, lốc xoáy, mưa đá; xuất bản các bản tin dự báo thời tiết hàng ngày, 10 ngày, tháng; đánh giá, nhận định tình hình KTTV mùa phù hợp với các mùa khí hậu và thời vụ sản xuất của nhân dân. Các bản tin dự báo thời tiết hàng ngày và bản tin thông báo lũ được phát trên Đài phát thanh & truyền hình Tỉnh; Các bản tin 10 ngày, tháng, mùa vụ được gửi trực tiêp đến các cơ quan có liên quan; còn các bài viết nghiên cứu chuyên đề về KTTV, PC &GNTT được đăng trên Báo và Tạp chí Khoa học & Công nghệ của Tỉnh. Bản tin dự báo và bài viết đã được thực hiện với những nội dung thiết thực, dễ hiểu phù hợp với khả năng tiếp nhận của đại bộ phận nhân dân. Sự nỗ lực cố gắng trong nghiên cứu và tác nghiệp dự báo phục vụ của Trung tâm đã được ghi nhận bằng kết quả 2 năm liên tiếp (năm 2010 và 2011) Trung tâm đạt danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc và có 04 lượt cán bộ được Bộ Tài nguyên & Môi trường tặng bằng khen, 03 đ/c đạt danh hiệu chiến sỹ thi đua cấp cơ sở.
 
Tuy nhiên, công tác dự báo và phục vụ KTTV cũng còn tồn tại những bất cập. Sản phẩm dự báo KTTV mới chỉ được một số cơ quan như Nông nghiệp, Ban chỉ huy PC &GNTT,... sử dụng chi tiết, còn đại bộ phận là vẫn phổ biến chung chung, chưa cụ thể hoá đến từng ngành, từng lĩnh vực của đời sống sản xuất. Sự phối kết hợp giữa cơ quan làm bản tin dự báo KTTV và cơ quan sử dụng bản tin cũng chưa thực sự chặt chẽ; chưa có những cách thức ứng dụng thông tin KTTV vào thực tế đời sống sản xuất một cách hiệu quả. Thiết nghĩ, để công tác KTTV nói chung, công tác dự báo KTTV nói riêng phục vụ tốt hơn hiệu quả hơn cho đời sống sinh hoạt và sản xuất của nhân dân trong Tỉnh thì bên cạnh sự đầu tư về vật chất, sự cố gắng của những người làm công tác KTTV cũng cần có các phương pháp phụ trợ hiệu quả. Các bản tin dự báo KTTV mới chỉ ra sản phẩm làm ra ban đầu. Sẽ chỉ thực sự có ích khi sản phẩm này có chất lượng tốt, được phổ biến nhanh, chính xác tới rộng rãi người tiêu dùng và chúng phải được xem như một thông số kinh tế - kỹ thuật chính thức khi lập kế hoạch và chỉ đạo sản xuất. Ở góc độ khác, hiện đã có các nghiên cứu trong lĩnh vực KTTV về các dạng thiên tai thường trực có tác động trực tiếp đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của nhân dân như phân vùng hạn hán, ngập lụt, vùng có nhiều nguy cơ xảy ra lũ quét, trượt lở đất, lốc xoáy, mưa đá,... nhưng mới chỉ dừng lại ở mức độ mô phỏng, chưa được đầu tư đầy đủ để nghiên cứu ứng dụng thực tế. Ví dụ như vấn đề như giải quyết tình trạng thiếu nước trong mùa khô; vấn đề đảm an toàn dân cư và bảo vệ sản xuất trong vùng ngập lũ; quy hoạch, khoanh vùng phòng, tránh lũ quét, sạt lở đất,... vẫn còn là những bài toán đang cần lời giải thỏa đáng.
 
KS. Nguyễn Văn Huy
Giám đốc Trung tâm KTTV tỉnh Kon Tum