Quy luật thời tiết
 |
Khô hạn - Ảnh: Văn Nhiên.
|
Tháng 4, tháng cuối mùa khô và là thời kỳ chuyển tiếp từ mùa khô sang mùa mưa ở Kon Tum. Thời tiết trong tỉnh chịu tác động mạnh mẽ của áp thấp nóng phía Tây hoạt động phát triển mở rộng sang phía Đông, đồng thời cũng là thời kỳ mà hoạt động biểu kiến của Mặt Trời đi qua thiên đỉnh nên các khu vực trong tỉnh nhận được nguồn năng lượng ánh sáng Mặt Trời lớn nhất trong năm. Do đó, phần lớn thời gian trong tháng là nắng nóng; trưa, chiều, thời tiết trở nên oi bức; ở các vùng trũng thấp, vùng sườn núi khuất gió còn chịu tác động của hiệu ứng phơn nên có một số ngày xảy ra nắng nóng gay gắt. Nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 32 – 340C; các vùng thung lũng thấp thuộc các huyện Sa Thầy, Đăk Hà, Đăk Tô và TP Kon Tum nhiệt độ cao nhất có thể lên đến 35 – 370C. Nhiệt độ thấp nhất 17 – 200C. Tuy là thời gian nắng nóng gay gắt nhất, nhưng bù lại, lượng mưa ẩm trong tháng lại đạt khá. Các vùng phía Tây - Tây Nam tỉnh có nhiều năm lượng mưa tháng 4 đạt xấp xỉ 100mm với có trên 10 ngày có mưa (gần đạt chỉ tiêu của mùa mưa). Lượng mưa TBNN tháng 4 tính trên toàn tỉnh vào khoảng 80mm và phân bố theo hướng giảm dần từ phía Tây Nam sang phía Đông Bắc tỉnh. Trong đó: Khu vực phía Tây Bắc tỉnh ( Đăk Tô, Ngọc Hồi, Nam Đăk Glei) lượng mưa đạt từ 90 – 140mm; Khu vực phía Nam tỉnh (Đăk Hà, Sa thầy, Kon Rẫy và thành phố Kon Tum) lượng mưa đạt từ 80 – 120mm. Khu vực phía Đông Bắc tỉnh (Kon Plông, Tu Mơ Rông, bắc Đăk Glei) có lượng mưa tháng 4 đạt thấp hơn; thường từ 40 – 60mm. Do cùng có điều kiện nắng nóng và mưa nhiều hơn nên độ ẩm cũng có biến động mạnh mẽ hơn so với các tháng khác của mùa khô. Độ ẩm trung bình phổ biến đạt từ 70 – 80%, cao hơn so với tháng 3 nhưng trong từng thời kỳ hoặc từng ngày nhất định lại có mức độ biến động lớn. Đáng chú ý là trong những ngày không có mưa, độ ẩm thấp nhất ở các vùng thấp và khuất gió có thể xuống dưới 35% khiến cho thời tiết trở nên rất nóng và khô.
Mặc dù đã có mưa khá nhưng do khoảng cách giữa những ngày có mưa còn khá lớn, mưa chưa đều và nắng nóng mạnh nên các trận mưa cũng chỉ đủ để tạo lượng ẩm tại vùng có mưa trong thời gian ngắn, lượng nước mưa thường chưa đủ để tạo ra dòng chảy mặt nên chưa thể bổ sung cho dòng chảy của các sông, suối. Do vậy, trong tháng 4 lượng nước trên các sông, suối, ao hồ tiếp tục xu thế giảm dần xuống mức cạn kiệt nhất trong năm. Những năm mưa muộn, quá trình này còn kéo dài đến đầu tháng 5.
Nhận định xu thế thời tiết, thủy văn tháng 4/2012
Tháng 4 năm nay, thời tiết trên địa bàn tỉnh Kon Tum được dự báo là sẽ có những biến động theo xu hướng phù hợp với quy luật nhiều năm, có những điểm thuận lợi nhưng cũng tiềm ẩn nhiều yếu tố không có lợi cho đời sống và sản xuất của nhân trong Tỉnh. Thời kỳ đầu tháng, do còn chịu ảnh hưởng của lưỡi áp cao lục địa với sự tác động yếu của một số đợt không khí lạnh tăng cường nên điều kiện thời tiết còn mang nhiều tính chất của mùa khô. Đến giữa và cuối tháng, hoạt động ảnh của áp thấp nóng phía tây mạnh hơn kết hợp với hoạt động yếu của gió mùa Tây Nam nên thời tiết trong Tỉnh có nhiều thay đổi theo hướng chuyển dần sang thời kỳ chuyển mùa và mùa mưa.
Nhiệt độ vẫn tiếp tục tăng dần từ đầu đến cuối tháng. Nhiệt độ trung bình tháng ở các khu vực khả năng đạt xấp xỉ so với nhiệt độ trung bình tháng 4 trung bình nhiều năm và cao hơn tháng 4 năm 2011. Số đợt có nắng nóng và số ngày xảy ra nắng nóng cũng nhiều hơn so với thời kỳ tháng 4 năm 2011 nhưng không nhiều và không khắc nghiệt như tháng 4 năm 2010. Dự báo trong tháng 4 năm nay sẽ có từ 3 - 4 đợt nắng nóng có nhiệt độ cao nhất ngày lên 35 đến 36oC, mỗi đợt sẽ kéo dài 2 đến 3 ngày. Cụ thể diễn biến nhiệt độ ở các khu vực trong tỉnh như sau: Khu vực các huyện Kon Plông, Tu Mơ rông, bắc Đăk Glei: Nhiệt độ trung bình 20,0 – 22,00C, thấp nhất 17,0 – 19,00C, cao nhất 28,0 – 31,00C. Khu vực các huyện Kon Rẫy, Đăk Hà, Đăk Tô: Nhiệt độ trung bình 23,0 – 25,00C, thấp nhất 18,0 – 20,00C, cao nhất 33,0 – 35,00C. Các vùng còn lại và TP Kon Tum nhiệt độ trung bình 24,5 - 26,00C, thấp nhất 19,0 - 21,00C, cao nhất 34,0 - 36,00C.
Trong tháng, độ ẩm có nhiều thay đổi theo hướng giảm dần từ đầu tháng đến giữa tháng và tăng dần ở thời kỳ cuối tháng. Độ ẩm trung bình tháng ở các khu vực vào khoảng từ 70 – 80%; thấp nhất từ 25 - 35%.
Tháng 4 khả năng có mưa chuyển mùa với lượng khá, số trận mưa nhiều. Dự báo trong tháng có từ 7 – 12 trận mưa, tập trung chủ yếu ở khu vực TP Kon Tum và các huyện Sa Thầy, Đăk Hà, Đăk Tô, Ngọc Hồi, Kon Rẫy, Nam Đăk Glei, với tổng lượng mưa đạt từ 100 – 150mm, có nơi lớn hơn 150mm; các vùng còn lại có mưa với lượng từ 50 – 100mm.
Về tình hình thủy văn: Tháng 4/2011, mực nước trên các sông tiếp tục xu thế giảm trong thời kỳ đầu và giữa tháng; có dao động nhỏ trong thời kỳ cuối tháng. Lượng nước nói chung bao gồm nước ngầm, nước trong các sông, suối, ao, hồ duy trì ở mức xấp xỉ và cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 5 – 25%; riêng các sông suối thuộc lưu vực sông Đăk Bla đạt thấp hơn trung bình nhiều năm nhưng vẫn cao hơn so với cùng thời kỳ năm 2011.
Tác động của điều kiện thời tiết thủy văn đến đời sống sinh hoạt và sản xuất
Nắng nóng diễn ra trong hầu hết thời gian của tháng ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của con người và vật nuôi. Ở các vùng trũng thấp, khuất gió có xác suất xuất hiện gió Tây khô nóng cao có thể tác động không tốt tới sinh trưởng và năng suất cây trồng.
Lượng mưa ở các vùng trong tỉnh có xu thế tăng tạo thuận lợi về lượng ẩm để chuẩn bị cho việc gieo trồng mùa vụ mới, nhất là đối với cây trồng nương rẫy. Tuy nhiên, về cơ bản thời tiết các ngày vẫn ở mức độ hanh khô nhất trong năm nên nguy cơ cháy rừng còn tiếp tục duy trì ở mức cực kỳ nguy hiểm.
Tháng 4, quá trình chuyển mùa diễn ra mạnh mẽ nên các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như Dông sét, gió lốc, và mưa đá với cường độ mạnh có nhiều khả năng xuất hiện gây nguy hiểm cho con người, vật nuôi và gây thiệt hại về của cải vật chất, phá hoại mùa màng.
Tháng 4 cũng là một trong những thời gian mà các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng rất thuận lợi để các loại sâu bệnh, côn trùng có hại phát triển sinh sôi nảy nở, nhất là sâu hại cây trồng và ruồi muỗi truyền bệnh cho người, gia súc, gia cầm.
Kiến nghị
Tháng 4, thời tiết tỉnh Kon Tum bao gồm cả yếu tố thuận lợi và không thuận lợi. Thời tiết thay đổi nhanh, thường có nắng nóng xen kẽ với mưa dông kèm theo sấm sét, lốc xoáy, mưa đá,v.v.. Do vậy, Chính quyền và Nhân dân các địa phương trong tỉnh cần tập trung khai thác những điều kiện thuận lợi đồng thời chú ý đề phòng và có biện pháp hạn chế tác động xấu của thời tiết gây ra đối với sản xuất và đời sống sinh hoạt.
KS. Nguyễn Văn Huy
Trung tâm KTTV tỉnh Kon Tum