Theo báo cáo của Bộ Tài chính tại Hội nghị thúc đẩy động lực tăng trưởng đầu tư công năm 2025, đến ngày 30 tháng 4 năm 2025, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 đạt 99% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Kết quả giải ngân đến ngày 30 tháng 4 năm 2025 ước đạt 15,56% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2024 về tỷ lệ (16,64%), nhưng số tuyệt đối cao hơn cùng kỳ năm 2024 khoảng 18 nghìn tỷ đồng; giải ngân vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia đạt 21,4%, cao hơn cùng kỳ năm 2024 (19,5%). Nhiều dự án, nhất là dự án quan trọng quốc gia trên toàn quốc được triển khai khẩn trương với khí thế thi công “3 ca 4 kíp”, “vượt nắng, thắng mưa, không thua gió bão”, “ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương”, “làm việc xuyên đêm, xuyên ngày nghỉ, ngày lễ, ngày Tết”, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”... Trong đó, các dự án trọng điểm, quan trọng về đường bộ cao tốc, sân bay, cảng biển, hạ tầng giáo dục, y tế, xã hội… được ưu tiên bố trí vốn và tập trung triển khai quyết liệt. Đặc biệt, đã đồng loạt khánh thành, khởi công 80 công trình, dự án trọng điểm, hạ tầng chiến lược chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ biểu dương 10 Bộ, cơ quan trung ương và 35 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao hơn mức trung bình cả nước; đặc biệt biểu dương tinh thần làm việc của các cán bộ, công nhân ngày đêm làm việc trên công trường, đã hy sinh quyền lợi của mình để phục vụ đất nước; cảm ơn và đánh giá cao sự vào cuộc của Nhân dân các địa phương vùng dự án đã kịp thời bàn giao mặt bằng để triển khai các dự án đầu tư, thể hiện lòng tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chung sức, đồng lòng vì sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Bên cạnh kết quả đạt được, đến nay vẫn còn 7.954 tỷ đồng của 17 Bộ, cơ quan trung ương và 21 địa phương chưa phân bổ chi tiết; 37 Bộ, cơ quan trung ương và 28 địa phương đến ngày 30 tháng 4 năm 2025 có tỷ lệ giải ngân thấp dưới mức trung bình cả nước, một số dự án giao thông giao cho địa phương thực hiện còn chậm tiến độ. Thủ tướng Chính phủ phê bình và yêu cầu các Bộ, cơ quan, địa phương nghiêm túc rút kinh nghiệm, chấn chỉnh, có giải pháp cụ thể để khắc phục ngay nhằm đẩy mạnh phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian tới.

Nguyên nhân giải ngân chậm đã được Bộ Tài chính và các Bộ, cơ quan, địa phương báo cáo, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa nghiêm, việc triển khai thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có lúc có nơi chưa nghiêm túc, kịp thời. Một số Bộ, ngành, địa phương thiếu quyết tâm chính trị, vai trò người đứng đầu chưa được phát huy đầy đủ; công tác chuẩn bị dự án còn sơ sài, lập kế hoạch vốn chưa sát với thực tế và khả năng giải ngân vốn; công tác thanh tra, kiểm tra, đôn đốc chưa quyết liệt, xử lý vi phạm còn chưa kịp thời. Công tác đền bù, giải phóng mặt bằng tái định cư ở một số địa phương còn chậm, chưa huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Việc thiếu nguồn cung nguyên vật liệu chưa được khắc phục hiệu quả. Năng lực một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án, nhà thầu còn hạn chế. Trong triển khai thực hiện còn một bộ phận cán bộ tâm lý sợ sai, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm; sự phối hợp giữa các cơ quan khi xử lý các vướng mắc chưa kịp thời, hiệu quả...

Bài học kinh nghiệm: (1) Quán triệt đầy đủ, thực hiện nghiêm túc, triển khai quyết liệt, kịp thời, hiệu quả các chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giải ngân vốn đầu tư công với tinh thần “nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật, Nhân dân được thụ hưởng thật; tuyệt đối tránh bệnh hình thức quan liêu, chạy theo chủ nghĩa thành tích”. (2) Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, làm việc có trọng tâm trọng điểm, làm việc nào ra việc đó, làm việc nào dứt việc đó,“lãnh đạo, chỉ đạo từ trên xuống nhưng tổ chức thực hiện, tháo gỡ vướng mắc phải từ dưới lên”; phân công nhiệm vụ phải theo tinh thần “6 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả”. (3) Phát huy mạnh mẽ vai trò người đứng đầu các Bộ, cơ quan, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các dự án đầu tư công. (4) Công tác giải phóng mặt bằng do Bí thư cấp ủy chỉ đạo, lãnh đạo để huy động cả hệ thống chính trị và phải được tập trung thực hiện nhanh chóng, kịp thời, trong đó chú trọng giải quyết quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân bị thu hồi đất. (5) Tiếp tục tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực đầu tư công. (6) Lựa chọn nhà thầu có chất lượng, đủ điều kiện và năng lực thực hiện dự án. (7) Phải sơ kết, tổng kết để đánh giá, biểu dương khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân làm tốt; phê bình xử lý tập thể, cá nhân không hoàn thành nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công.

Mục tiêu đề ra: hoàn thành giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm sinh kế cho người dân, nhất là vùng khó khăn, đồng thời tạo ra không gian phát triển mới, giảm chi phí logistics tăng tính cạnh tranh của hàng hóa, giải phóng nguồn lực, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư nhân, kích hoạt mọi nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển.

Yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau:

Tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ và chỉ đạo Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công với quyết tâm chính trị cao hơn nữa; xác định rõ đây là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của năm 2025, là một trong những căn cứ để đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, viên chức hàng năm. Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công phải đi đôi với bảo đảm chất lượng, kỹ mỹ thuật công trình, an toàn vệ sinh lao động, không đội vốn, chống tham nhũng, tiêu cực, thất thoát, lãng phí.

Phát huy hơn nữa vai trò người đứng đầu các Bộ, cơ quan, đơn vị, người đứng đầu cấp ủy và chính quyền địa phương; đề cao tinh thần trách nhiệm, thực hiện nghiêm các chỉ đạo của cấp trên. Trong lãnh đạo, chỉ đạo phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, làm việc nào ra việc đó, làm việc nào dứt việc đó, phân công phải bảo đảm 6 rõ “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả”. Chủ động kiểm tra, xử lý vướng mắc phát sinh ngay tại đơn vị, công trường, dự án, bảo đảm kịp thời, linh hoạt, hiệu quả.

Rà soát, xác định rõ những tồn tại, yếu kém ở từng khâu trong chỉ đạo, điều hành, quản lý đến tổ chức thực hiện của từng dự án; từ đó kịp thời xử lý những vướng mắc của từng khâu, nhất là về thủ tục đầu tư, đền bù giải phóng mặt bằng, thủ tục nghiệm thu, thanh quyết toán vốn đầu tư..., đề ra các giải pháp cụ thể, đồng bộ, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, khắc phục những yếu kém trong triển khai thực hiện.

Khẩn trương phân bổ chi tiết hết số vốn kế hoạch năm 2025 còn lại chưa phân bổ cho các dự án trong tháng 5 năm 2025 theo quy định. Thường xuyên rà soát, kịp thời điều chuyển vốn từ các dự án giải ngân chậm sang các dự án giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn theo quy định.

Tập trung tháo gỡ khó khăn vướng mắc đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, huy động sự vào cuộc của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị của địa phương, nhất là ở các thành phố lớn (Hà Nội, TP Hồ Chí Minh), với tinh thần vận dụng sáng tạo các quy định của Đảng, pháp luật của nhà nước, giải quyết kịp thời, thỏa đáng quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân bị thu hồi đất phục vụ triển khai dự án.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương hướng dẫn xử lý vướng mắc trong việc khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ thi công các dự án đầu tư; hoàn thành trước ngày 15 tháng 6 năm 2025.

Bộ Tài chính: (i) Phối hợp với các cơ quan của Quốc hội tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội, hoàn thiện nội dung sửa đổi, bổ sung Luật Đấu thầu nhằm lựa chọn nhà thầu có uy tín, năng lực triển khai các dự án; (ii) Khẩn trương đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật về quản lý, sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của nước ngoài trong tháng 6 năm 2025 để tháo gỡ vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn này; (iii) Đề xuất tổ chức Hội nghị để xử lý dứt điểm các khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác quy hoạch, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 5 năm 2025.

Các Bộ: Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Môi trường, Xây dựng và các Bộ liên quan theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương hướng dẫn các quy định liên quan đến tiêu chuẩn kỹ thuật, đơn giá... phục vụ triển khai các dự án đầu tư công; hoàn thành trước ngày 15 tháng 6 năm 2025.

Các Bộ: Nông nghiệp và Môi trường, Dân tộc và Tôn giáo rà soát xử lý ngay các khó khăn, vướng mắc trong triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia theo tinh thần phân cấp triệt để cho địa phương trong quản lý, sử dụng vốn bố trí thực hiện các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình này, bảo đảm hiệu quả, chống tiêu cực, thất thoát, lãng phí.

Các Bộ, cơ quan ngang Bộ theo chức năng, nhiệm vụ được giao: (i) Khẩn trương sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung các quy định về phân cấp, phân quyền và quy định liên quan gắn với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo đúng tiến độ yêu cầu, không để ảnh hưởng đến giải ngân vốn đầu tư công; (ii) Tiếp tục rà soát các cơ chế, chính sách, quy định pháp luật liên quan đến triển khai thực hiện dự án đầu tư công để kịp thời sửa đổi, bổ sung theo quy định; (iii) Xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về đầu tư công, đất đai, tài nguyên, môi trường, đánh giá nhà thầu...

Tăng cường phân cấp cho địa phương thực hiện các dự án giao thông theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; địa phương chủ động đề xuất cơ chế, chính sách để triển khai thực hiện các dự án được phân cấp trên địa bàn.

Việc đầu tư mở rộng các đường cao tốc: nghiên cứu thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP) theo tinh thần Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 139/NQ-CP của Chính phủ về Kế hoạch triển khai Nghị quyết 198/2025/QH15.

Các Bộ, cơ quan, địa phương khẩn trương chủ động chuẩn bị để tổ chức khánh thành, khởi công đồng loạt các công trình, dự án trên cả nước vào ngày 19 tháng 8 năm 2025 (trong đó lưu ý đề xuất biểu dương khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích).

Các Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ và các Đoàn công tác của Thành viên Chính phủ tăng cường kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; kịp thời xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc theo quy định./.

                                                                                                Trịnh Minh