Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Kon Tum là vùng chiến trường ác liệt, là địa bàn mà đế quốc Mỹ và quân lực Việt Nam Cộng hòa triển khai nhiều chiến lược, chiến dịch, càn quét nhằm đàn áp các phong trào cách mạng, tra tấn, sát hại dã man đồng bào ta. Nhưng đại bộ phận Nhân dân ta vẫn quyết tâm theo Đảng; với truyền thống cách mạng anh dũng, kiên cường, bất khuất, sự chi viện sức người, sức của của cả ba miền, vận dụng nhiều cách đánh linh hoạt, Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Kon Tum đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, bền bỉ, liên tục chiến đấu và liên tiếp giành nhiều thắng lợi to lớn vang dội, góp phần cùng cả nước, lần lượt đánh bại các chiến lược chiến tranh của địch.

Cuối năm 1974, Bộ Chính trị hạ quyết tâm chớp lấy thời cơ để giải phóng miền Nam. Mặt trận Tây Nguyên với phiên hiệu là “Chiến trường B3” đã cùng với Đảng bộ, quân và dân tỉnh Kon Tum ra sức chuẩn bị mọi mặt, vừa đánh địch vừa hình thành thế trận tấn công vào thị xã. Ngày 04/3/1975, Chiến dịch Tây Nguyên mở màn, hoả lực của Tỉnh đội và lực lượng chủ lực của ta tấn công vào các khu quân sự trong thị xã, khống chế sân bay, khu cảnh sát dã chiến, trạm tiếp điện Chư Hreng, các chốt điểm xung quanh thị xã, các ấp, các khu dồn trong vùng, đánh chiếm đường 14 và 19, cắt đứt sự vận chuyển tiếp tế của địch.  

Chớp thời cơ thuận lợi, các cánh quân của ta được bố trí sẵn, nổ súng tấn công từ các hướng vào thị xã Kon Tum và nhanh chóng làm chủ, chiếm lĩnh các trận địa. Các cánh quân của tỉnh liên tiếp tiêu diệt chốt điểm của địch ở Chư Hreng, các chốt bảo vệ quận lỵ Đăk Tô lưu vong ở Đèo Sao Mai, Đồn Chư Grết… Ngày 15/3/1975, địch ở thị xã Kon Tum bắt đầu tháo chạy, đến đêm ngày 16/3/1975, tất cả các lượng lượng vũ trang và chính trị trong tỉnh, cùng với các mũi đột kích của chủ lực Sư đoàn 968 đột nhập chiếm lĩnh, làm chủ các khu vực quân sự và chính trị trọng yếu, tiêu diệt tất cả các ổ đề kháng cuối cùng của địch, nhanh chóng chiếm lĩnh toàn bộ thị xã Kon Tum. Cũng trong ngày 16/3, ta đánh và chiếm quận lỵ Đăk Tô (lưu vong), vây ép địch ở phía Bắc và phía Đông; hai trung đội nghĩa quân ở phía Tây Nam thị xã bị tước vũ khí.

Cuộc đấu tranh giải phóng quê hương Kon Tum với đỉnh cao là chiến thắng ngày 16/3/1975 đã giành thắng lợi hoàn toàn. Đây là một sự kiện trọng đại trong lịch sử đấu tranh cách mạng của Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Kon Tum. Chiến thắng này đã kết thúc một chặng đường đấu tranh gian khổ, hy sinh nhưng rất đỗi anh dũng, hào hùng của quân và dân các dân tộc trong tỉnh; góp phần quan trọng vào hành trình thần tốc của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, mở ra thời kỳ lịch sử mới, thời kỳ cả nước cùng đi lên xây dựng xã hội chủ nghĩa.

Sau chiến thắng lịch sử, Ủy ban nhân dân cách mạng Khu Trung bộ ra Quyết định sáp nhập hai tỉnh Kon Tum và Gia Lai thành một tỉnh lấy tên là tỉnh Gia Lai - Kon Tum, tỉnh lỵ đặt tại thị xã Plei Ku. Giai đoạn này, tỉnh Gia Lai-Kon Tum bước vào công cuộc vừa hàn gắn vết thương chiến tranh, vừa khôi phục kinh tế, ổn định đời sống và củng cố thành quả cách mạng, trong tình thế đất nước bị cấm vận và chiến lược hậu chiến phá hoại của đế quốc Mỹ; đồng thời phải tiến hành cuộc kháng chiến bảo vệ biên giới Tây Nam và làm thất bại âm mưu chống phá của các thế lực phản động, thù địch và lực lượng Fulro.

Đến năm 1991, trước những yêu cầu bứt phá của sự phát triển, tại kỳ họp thứ 9 (ngày 12/8/1991), Quốc hội khóa VIII ban hành Nghị quyết điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh Gia Lai - Kon Tum thành 2 tỉnh lấy tên là tỉnh Gia Lai và tỉnh Kon Tum.  Lịch sử tỉnh Kon Tum lại được viết tiếp những chương mới hào hùng.

Trong thời gian đầu tái thành lập tỉnh, điều kiện của tỉnh Kon Tum hết sức khó khăn, hầu như phải bắt tay xây dựng lại từ đầu. Nông nghiệp lạc hậu, chủ yều sản xuất cây lương thực truyền thống; giao thông trong thế ngõ cụt, nhiều xã không có đường giao thông đến trung tâm; đời sống Nhân dân khó khăn nhiều mặt.

Thành phố Kon Tum hôm nay (ảnh Internet)

Phát huy truyền thống anh dũng, quật cường trong kháng chiến chống ngoại xâm, tinh thần nỗ lực vượt khó vươn lên trong lao động, sản xuất, từ năm 1975 đến nay, 50 năm qua đảng bộ chính quyền và nhân dân tỉnh Kon Tum đã nỗ lực phấn đấu và đạt được kết quả toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, quy mô tổng sản phẩm năm 2024 đạt trên 38.000 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 68 triệu đồng, tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 8,2% so với cùng kỳ năm trước, là năm thứ hai liên tiếp đạt mức tăng trưởng cao nhất trong khu vực Tây Nguyên và đứng thứ 24 cả nước.

Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh tiếp tục ổn định, phát triển và đạt được nhiều kết quả tích cực, nhiều chỉ tiêu quan trọng của tỉnh tăng cao so với cùng kỳ; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng, tổng vốn đầu tư phát triển trên địa bàn, kim ngạch xuất nhập khẩu, hạ tầng kinh tế - xã hội được xây dựng theo hướng đồng bộ, hiện đại, ngày càng được hoàn thiện, các khu công nghiệp, nhiều dự án lớn đã và đang được triển khai.

Chiến tranh đã lùi xa 50 năm, nhưng những chiến công oanh liệt gắn với tên đất, tên làng, ngọn núi, con sông và sự cống hiến hy sinh cao cả của các thế hệ cha anh cho vùng đất Kon Tum này mãi mãi được khắc ghi vào lịch sử của đất nước, của dân tộc.

Hôm nay, cùng với cả nước, tỉnh Kon Tum đang vững bước trên con đường đổi mới và phát triển. Nhìn lại những chặng đường lịch sử đầy oai hùng, oanh liệt của đất nước, của dân tộc, chúng ta càng hiểu và tự hào sâu sắc hơn về quá khứ, đánh giá đúng hiện tại và càng vững tin hơn vào tương lai tươi sáng của đất nước, của dân tộc và của tỉnh Kon Tum./.

  Vũ Huệ