Nhận định rõ vị trí khu trù mật Trung tín của địch, sau Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ nhất năm 1960, Tỉnh ủy Kon Tum chủ trương “Xây dựng cơ sở ở phía bắc thị xã Kon Tum, lấy Trung Tín làm bàn đạp, Phương Quí làm hành lang để tiến tới xây dựng ở Trung Lương thành căn cứ lõm nội thị’’. Theo tài liệu của Sở Văn hóa- Thể thao và Du lịch tỉnh, năm 1961, Ban cán sự H5 thành lập đội công tác “Bàn đạp” gồm 04 đồng chí, đ/c Hồ làm đội trưởng, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Nguyễn Tập - Bí thư H5.Tháng 8/1962, tại vùng Kon Gu, đội công tác móc nối được với hai anh Hồ Lanh và Hồ Tiềm. Anh Hồ Lanh làm ăn ở Trung Tín, anh Hồ Tiềm cư trú ở Trung Lương, rất thuận lợi cho việc xây dựng bàn đạp và mở cơ sở vào nội thị trong tương lai. Sau một thời gian thử thách, 2 anh đã trở thành cơ sở cốt cán đầu tiên của H5 tại địa bàn Trung Tín.Từ hai cơ sở này,thời gian sau, ta đã dần dần phát triển thêm cơ sở mới ở ấp Trung Tín …Để đưa phong trào lên một bước mới, Ban cán sự H5 quyết định xây dựng Trung Tín thành “Bàn đạp”. Chi bộ “Bàn đạp” được thành lập, đồng chí Nguyễn Thế Vũ làm Bí thư chi bộ vừa phụ trách xây dựng “Bàn đạp”, vừa phát triển cơ sở mới vào nội thị. Ông Trần Thanh Dân- Nguyên Bí thư Ban cán sự H5 ghi lại trong hồi ký của mình: H5 đã dùng phương thức chính quyền hai mặt, thực hiện    “ xanh vỏ đỏ lòng”. Cụ thể là ta tìm cách nắm bộ máy chính quyền ấp , nắm trung đội nghĩa quân , biến họ thành hai mặt có lợi cho ta . Vỏ ngoài vẫn “xanh” , tức là về hình thức, họ vẫn còn trong bộ máy kìm kẹp của địch … Nhưng lòng bên trong phải “đỏ”. Tức là những người làm việc cho địch phải trở thành cơ sở hoặc cảm tình của ta , lấy cái “vỏ xanh” bên ngoài che giấu các “ lòng đỏ” bên trong , để khéo léo bảo vệ Cách mạng, làm lợi cho dân…

 

Tháng 10 năm 1964, ta đã xây dựng được cơ sở cách mạng trong lòng địch mà đặt biệt là anh Nguyễn Đức Bá - Trung đội trưởng nghĩa quân. Từ đây, ta cũng đã phát triển được 5 cơ sở và 8 cảm tình khác trong trung đội này. Ở “Bàn đạp”, chi bộ vạch kế hoạch loại trừ mật vụ, ác ôn. Trong trận đánh tháng 6/1964, cơ sở nội tuyến của ta đã bí mật diệt một tên. Ngày 24/12/1964, ta bố trí cho số cơ sở nghĩa quân đánh một số trận phục kích giả để có cơ sở hợp pháp diệt những tên chống đối cách mạng. Đến năm 1965, ta đã hoàn toàn làm chủ ấp Trung Tín về ban đêm. Từ “Bàn đạp” Trung Tín, ta từng bước xây dựng cơ sở mới vào nội thị và Phương Quý. Đến giữa năm 1965, ta xây dựng và hình thành được lõm căn cứ ở Trung Lương như khu vực Bến xe, Chùa Trung Khánh, Quán Cao Nguyên, Trường Bồ đề....Từ đây, các đồng chí trong Ban cán sự H5 đã ra vào nội thị theo hành lang này một cách  an toàn.

 

Tại Trung Tín, các đ/c lãnh đạo chủ chốt như Trần Thanh Dân, Nguyễn Thế Vũ, Đỗ Thanh Truyền...luôn bám sát cơ sở, tổ chức các đội công tác và đội vũ trang, xây dựng hệ thống hầm bí mật cả tuyến trong và tuyến ngoài. Chùa Trung Tínlà nơi cất giấu và trao đổi thông tin liên lạc giữa đội công tác với Ban cán sự H5. Để gây dựng cơ sở chính trị trong nội thị cũng như chuẩn bị cho chiến dịch Mậu Thân (năm 1968), Tỉnh ủy Kon Tum tăng cường cán bộ cho H5 để đưa vào hoạt động trong nội thị. Đến cuối năm 1967, cơ sở của ta ở Trung Tín đã đưa được 6 cán bộ vào sống hợp pháp tại một số gia đình cơ sở, như nhà ông Bùi Vật, Huỳnh Trọng Sửu, nhà bà Kiều Thị Truy, quán Cao Nguyên, Chùa Trung Khánh...

 

Trong chiến dịch tổng tấn công và nổi dậy Xuân Mậu Thân, từ cơ sở “Bàn đạp” Trung Tín đến lõm căn cứ Trung Lương đều phối hợp nhịp nhàng trong việc cất giấu, luân chuyển vũ khí, đạn dược, các nhu yếu phẩm cũng như đưa đón các đồng chí đặc công vào "lót ổ" trong nội thị. Tuy vậy, sau thất thủ ở chiến trường Đăk Tô- Tân Cảnh năm 1972, địch tăng cường phòng thủ thị xã, lấy bàn đạp Trung Tín làm địa bàn đánh lấn ra vùng giải phóng của ta, dồn dân vào thị xã. Đội công tác “Bàn đạp” vào nội thị phải sống trong điều kiện bom đạn và chiến sự diễn ra ác liệt. Địa bàn Trung Tín bị bom đạn san bằng, trở thành “vùng trắng”. Ta mất liên lạc với cơ sở và nhân dân nội thị. Trước tình hình này, đội công tác của H5 phải chuyển sang địa bàn Tây Nam của thị xã để hoạt động và móc nối với nội thị cho đến ngày giải phóng tỉnh Kon Tum năm 1975.

 

Kỷ niệm về những ngày sống, công tác và chiến đấu gian khổ mà kiên cường ở khu vực “ Bàn đạp’’ Trung Tín đã được các cán bộ, chiến sĩ, cơ sở của H5 tập hợp lại trong cuốn hồi ký “ Nhớ H5”, do ông Trần Thanh Dân- Nguyên Bí thư  Ban cán sự Đảng H5, nguyên phó Bí thư Tỉnh ủy Kon Tum chủ biên, được nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông ấn hành năm 2014.

 

Gia đình bà Võ Thị Ninh nguyên là cơ sở Cách mạng ở Trà Bình, Mỹ Hiệp, Phù Mỹ, Bình Định. Bị địch kiểm soát gắt gao, tháng 4/1966, gia đình  bà Ninh, gồm cha mẹ (Võ Hạnh, Đoàn Thị Mỹ) cùng 4 người con ( Võ Giáo, Võ Thị Ninh, Võ Ảnh, Võ Thành) đặt chân đến Kon Tum,  thông qua một người em họ, vào ở “Khu trù mật’’ Trung Tín. Được đ/c Nguyễn Thị Thanh Vân - Cán bộ đội công tác của H5  móc nối, gia đình bà Đoàn Thị Mỹ trở thành một trong số cơ sở Cách mạng ở Ấp Trung Tín.  

 

Trong gia đình, ngoài mẹ và anh Ba Giáo là những thành viên hoạt động chủ chốt, năm 1968, tròn 16 tuổi, bà Ninh đã chính  thức được giao nhiệm vụ chủ yếu từ hai cán bộ cốt cán là ông Nguyễn Thế Vũ và bà Nguyễn Thị Thanh Vân.  Ngày ấy, bà Ninh dùng xe 67, chở “chị Vân’’, trong vai cô gái thị thành khá giả; dễ dàng đi lại, tiếp xúc để đi  tìm hiểu, nắm bắt tình hình. Địa điểm thường lui tới  là Trụ sở Thiết đoàn 14 ngụy ( nay là vị trí  Sở Xây dựng tỉnh Kon Tum), Câu lạc bộ hạ sĩ quan ( Nay là khu vực Bảo tàng tỉnh)... Qua nắm bắt tình hình địch, họ thường xuyên gửi báo cáo về vùng căn cứ thông qua hòm thư... Tranh thủ thời điểm tại Thiết đoàn 14 và CLB hạ sĩ quan có “Đại nhạc hội’’hay tiệc tùng, hai chị em còn rải truyền đơn, tuyên truyền cho binh lính ngụy. Nhiều năm trôi qua, bà Ninh vẫn còn nhớ  một số nội dung được in trong truyền đơn, chẳng hạn như những câu tuyên truyền bằng thơ: “Cây súng Mỹ trong tay anh nắm/Hỏi anh rằng, anh ngắm bắn ai?/Nỡ nào tay lại chặt tay / Hãy quay súng lại, bắn ngay đầu thù’’, hay khẩu hiệu “Đả đảo Nguyễn Văn Thiệu! Mặt trận Dân tộc giải phóng Miền Nam muôn năm!’’... 

 

 

Trang bị cho hai chị em tiện hoạt động, bà Ninh tự tay may áo dài và mua sắm tư trang. Bà còn  may nhiều  bộ quần áo bằng vải sậm màu để chuyển vào căn cứ H5 ở Ngọc Réo cho cán bộ, nhân viên cơ quan vốn khó khăn, thiếu thốn nhiều thứ. Cũng với chiếc xe 67, trong thời gian làm liên lạc, bà Ninh thường xuyên đảm nhận chở thuốc men, thực phẩm từ nội thành Kon Tum về tập kết tại nhà, ở khu trù mật Trung Tín, để vận chuyển vào căn cứ H5. Sau  một thời gian hoạt động, cuối năm 1969, bà Ninh bị bắt. Tuy vậy, vì chưa có chứng cứ rõ ràng và địch không khai thác được gì, nên sau đó, bà đã được thả ra, tiếp tục hoạt động, cho đến năm 1973, trở về, hoạt động tại quê nhà ở Bình Định.

 

 Gần 40 năm sau ngày Kon Tum giải phóng, đất nước thống nhất, trong ký ức người nữ liên lạc  trung kiên của H5 năm xưa, vẫn còn nguyên vẹn kỷ niệm về một thời hăng say, sôi nổi tham gia công tác cách mạng.Những kỷ vật vô cùng có ý nghĩa ngày ấy đã được bà  Ninh gìn giữ, năm 1991 dành tặng cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam. Đó, là chiếc khăn tay mà chị Vân đã tặng cho bà nhân ngày bà vào Đoàn (21/6/1969), hai chiếc thẻ căn cước- một thẻ mang tên Võ Thị Ninh, một thẻ mang tên Võ Thị Xuân Lan - được sử dụng trong thời gian hoạt động; chiếc áo dài bằng tơ sống màu hồng được mặc, đi nắm bắt tình hình trong vùng địch tại thị xã Kon Tum. Người nữ liên lạc năm xưa không bao giờ quên kỷ niệm sâu đậm với người chỉ huy, người chị Nguyễn Thị Thanh Vân thân thiết. Chị Vân đã hy sinh năm 1971 trong một lần đi công tác vào ban đêm, bị trúng mìn của địch ở khu căn cứ “Bàn đạp’’Trung Tín.

 

Gần 40 năm sau ngày giải phóng Kon Tum, khu trù mật Trung Tín ngày nào đã trở thành vùng dân cư khá đông đúc, trù phú của thành phố tỉnh lỵ. Vượt qua không ít khó khăn, thử thách, cán bộ nhân dân phường Ngô Mây đang nỗ lực chung tay xây dựng vùng căn cứ năm xưa ngày càng ổn định và phát triển./. 

 

Bài, ảnh: Thanh Như